Pomijając, że opisana powyżej praktyka nie spełnia rozpowszechnionych obecnie standardów w zakresie świadczenia usług ubezpieczeniowych, polegających na prowadzeniu bezpośredniej korespondencji z poszkodowanym (ubezpieczony przedsiębiorca otrzymuje jej kopię do wiadomości). Z treści można wnioskować, że autor takiego pisma, odmawiającego pokrycia szkody, albo sam nie dysponuje specjalistyczną wiedzą w kwestii rozkładu ciężaru dowodu, albo wychodzi z założenia, że takiej wiedzy nie posiada adresat listu lub jego partner handlowy.
Stosownie do art. 17 (1) przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy.
Według art. 17 (2) przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem niewynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.
Artykuł 17 (3) CMR przewiduje, że dla zwolnienia się od odpowiedzialności przewoźnik nie może powoływać się ani na wady pojazdu, którym się posługuje do wykonania przewozu, ani na winę osoby lub pracowników osoby, u której pojazd wynajął.
Zgodnie z art. 17 (4), nakazującym uwzględnienie art. 18 ust. 2-5, przewoźnik jest zwolniony od swej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z jednej lub kilku przyczyn.
Należy do nich zaliczyć: użycie pojazdów otwartych i nieprzykrytych opończą, jeżeli to użycie było wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym; brak lub wadliwe opakowanie, jeżeli towary, ze względu na swe naturalne właściwości, w razie braku lub wadliwego opakowania, narażone są na zaginięcie lub uszkodzenie; manipulowania, ładowania, rozmieszczenia albo wyładowania towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy; naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować całkowite lub częściowe ich zaginięcie albo uszkodzenie, w szczególności przez połamanie, rdzę, samoistne wewnętrzne zepsucie, wyschnięcie, wyciek, normalny ubytek lub działanie robactwa i gryzoni; niedostateczności albo wadliwości cech lub numerów na sztukach przesyłki; przewóz żywych zwierząt.
Jak wskazano na wstępie, odmowa pokrycia szkód jedynie z uwagi na „brak szczególnych zdarzeń w trakcie transportu” nie odpowiada wymogom prawnym określonym w CMR.
Artykuł 17 (1) stanowi, że dla powstania odpowiedzialności co do zasady konieczne jest, aby szkoda wystąpiła w czasie, gdy towar znajdował się w pieczy przewoźnika („w okresie od przejęcia towaru do jego wydania”). Zasadniczo osoba uprawniona do odszkodowania powinna udowodnić wszelkie fakty prawne, potwierdzające na przykład zawarcie umowy przewozu, na podstawie której posiada ona czynną legitymację procesową, a podmiot, wobec którego dochodzone są roszczenia odszkodowawcze, bierną legitymację procesową, jak również to, że przewoźnik przejął towar w stanie nieuszkodzonym, że towar ten uległ uszkodzeniu oraz że szkoda ta powstała przed jego zadaniem, a jej wysokość faktycznie odpowiada dochodzonej kwocie odszkodowania. Należy przy tym mieć na względzie różne domniemania ustawowe, na przykład zawarte w art. 9, 20 i 30 CMR.
Stosownie do art. 17 ust. 2 CMR przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru spowodowane zostało różnymi wymienionymi przykładowo okolicznościami, do których należą także okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Do okoliczności, których nie mógł on uniknąć, nie należą jednak ani wady pojazdu wykorzystywanego do przewozu towaru, ani też ewentualna wina osoby wynajmującej pojazd lub jej pracowników. Za sprawność pojazdu ciężarowego, którym przewoźnik posługuje się w celu wykonania przewozu, odpowiada on stosownie do ust. 3 w sposób nieograniczony. Jednakże ust. 4 zawiera dodatkowe wyłączenia odpowiedzialności, przewidziane dla różnych specyficznych ryzyk transportowych, przy czym te wyłączenia odpowiedzialności są częściowo ograniczone w art. 18 ust. 3-5.
Przesłanki zwalniające z odpowiedzialności, określone w art. 17 ust. 2 i 4 CMR, dzielą się na dwie grupy, dla których obowiązują różne reguły dowodowe. W odniesieniu do pierwszej grupy, stosownie do art. 18 ust. 2 ciężar dowodu w zakresie przesłanek wyłączających odpowiedzialność, przewidzianych w art. 17 ust. 4, wskutek domniemania istnienia związku przyczynowego ulega przesunięciu na korzyść przewoźnika. Natomiast art. 18 ust. 1 stanowi w odniesieniu do przewidzianych w art. 17 ust. 2 przypadków wyłączenia odpowiedzialności, iż przewoźnik jest zobowiązany do przedstawienia pełnego dowodu wystąpienia okoliczności wyłączających. Oznacza to, że przewidziane w art. 17 ust. 4 okoliczności wyłączające odpowiedzialność są uprzywilejowanymi bądź faworyzującymi przewoźnika przesłankami wyłączającymi, natomiast te, które opisano w ust. 2, są ogólnymi przesłankami wyłączającymi.
Przesłanki opisane w ust. 2, będące ogólnymi przesłankami wyłączającymi, które zwalniają zarówno z odpowiedzialności z tytułu sprawowania pieczy nad przesyłką, jak i z odpowiedzialności z tytułu opóźnienia, charakteryzują się tym, że opisują ogólne ryzyka, niebędące typowymi ryzykami dotyczącymi transportu towaru. W przeciwieństwie do tego uprzywilejowane przesłanki wyłączające, wymienione w ust. 4, które zwalniają z odpowiedzialności z tytułu sprawowania pieczy nad przesyłką, ale nie zwalniają z odpowiedzialności z tytułu opóźnienia, dotyczą typowych ryzyk przewozowych. Podstawą uprzywilejowania przesłanek wyłączających odpowiedzialność, przedstawionych w ust. 4, jest to, iż wymienione tam okoliczności zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia szkody.
Obie grupy okoliczności wyłączających odpowiedzialność łączy to, że przewoźnik, stosownie do art. 29 CMR, nie może powoływać się na te wyłączenia w przypadku istnienia złego zamiaru lub rażącego niedbalstwa. Artykuł 29 CMR przewiduje bowiem, iż przewoźnik nie ma prawa korzystać z postanowień Rozdziału IV, które wyłączają lub ograniczają jego odpowiedzialność albo które przenoszą na drugą stronę ciężar dowodu, jeżeli szkoda powstała wskutek złego zamiaru przewoźnika lub jego niedbalstwa, które według prawa obowiązującego w miejscu prowadzenia sprawy sądowej uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem. To samo dotyczy pracowników przewoźnika lub innych osób, którymi posługuje się on w celu realizacji przewozu.
Na zakończenie należy zwrócić uwagę, że ubezpieczenie CMR, które powinien posiadać każdy staranny przewoźnik i spedytor, w miarę możliwości także z uwzględnieniem art. 29 CMR, zawiera w sobie jako ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej również elementy ochrony prawnej: Ubezpieczyciel jest zobowiązany zarówno do zaspokojenia uzasadnionych, jak i do odparcia nieuzasadnionych roszczeń. Do jego obowiązków należy także na przykład wytaczanie powództw o zapłatę przewoźnego, o ile rzekome roszczenia odszkodowawcze potrącane są w sposób nieuprawniony z kwoty przewoźnego.
Zatem najwyższy czas przemyśleć dotychczasowe rozwiązanie ubezpieczeniowe i zwrócić się do doświadczonego w tej tematyce pośrednika ubezpieczeniowego. Firma Lutz Assekuranz Maklergesellschaft mbH chętnie jest do dyspozycji także w tym zakresie.
Lutz Assekuranz MaklergesmbH
(www.lutz-assekuranz.pl)
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Zobacz więcej...
